EGUNEROKOA

 Proposatuko dudan azkenengo ariketa hurrengo a izango da. Haurrak haien udaren “eguneroko” bat egingo dute. Bertan haien sentimenduen eta egindako ariketak azalduko dituzte.

Egunerokoan zenbait  atal egongo dira:

• ·         Hasteko izen abizena ipini beharko dute
• ·         Gero aste honetan zehar egindako ariketak: amama bisitatu, kotxez bidaiatu, hondartzara joan …
• ·         Jarraian ariketa horien norekin egin dituzten ipini beharko dituzte : aita, ama, amam, lagunak, lehengusuak …
• ·         Ondoren zelan pasatu duten adierazi beharko dute, horretarako hitzak, marrazkiak, edo nolako sinboloak erabili ahal dituzte.
• ·         Azkenik gehien gustatu zaien momentuaren marrazkia egingo dute.

Adinaren arabera gurasoen laguntza behar izango dute hau guztia betetzeko, baina ahal den neurrian haiek egiten saiatu beharko dira.

Hemen eguneroko honen adibide bat utziko dizuet:

ZER EGIN DUGU ASTE HONETAN?

Izen abizenak:

Egindako gauzak:

Norekin?

Zelan pasatu dugu?

Gehien gustatu zaigunaren marrazkia:

FITXAK

Hemen haurrak haien denbora librean edo klasean bertan egin ditzaketen  zenbait ariketa ditugu.

Ariketa hauen bidez, zenbait konpetentzia lantzen dira.

• MARGOTU: Koloreak, espazioa, gometzak ipini...

 

• ZENBAKIAK:  Ordena, kantitatea... (nahiz eta batzuetan ere margotu egiten dugu)

•  LETRAK: Hemen hitz oso batekin egin dugu, baina letraz letra joan gaitezke A, B, C... haurrak letra guztiak ikasteko.

• MATERIAL BERRIEN ERABILERA: guraizak, punzoia...

ETXEKO HIZKUNTZA

Gaur egun, haur gehienak eskola euskaldunetan matrikulatzen ditugu. Suposatzen dugu hizkuntza erakustearena irakasleen esku geratzen dela, eta egia esan, hauen zereginetako bat da. Baina guraso bezala lan hori erraztu dezakegu eta etxetik, ahal dugun neurrian lagundu dezakegu ere.

Hau guztia ez du ahalegin handia suposatuko zuentzat eta eragin positibo bat izan daiteke zuen seme-alabentzat.

GURASO EUSKALDUNAK BAZARETE

Zer egin

1.  Euskaraz berba egin.

Gurasoak zarete seme-alaben hizkuntza eredua. Beraz oso garrantzitsua da familian euskaraz hitz egitea hurrengo arrazoiengatik:

o   Euskara bertako hizkuntza delako

o   Hizkuntza jasotzeko modurik naturalen, errazen eta eraginkorrena delako

o   Euskara aberatsa ziurtatzeko funtsezkoa delako

2.  Euskara eskaini eta eskatu

Umea saintzeko beste norbaiten laguntza behar baduzue (esaterako haur-zaintzaileena), ziurtatu euskeraz egiten dutela haurrarekin.Haurtzaindegira edo eskolara eramateko asmoa baduzue,eska ezazue euskarazko tratua. Euskolaz kanpoko ekintza batean umearen izena ematera zoaztenean, eskatu jarduera hori eskaraz izan dadila.

3.  Euskaraz matrikulatu

Bidali zuen seme-alabak euskarazko ereduetara. Euskera nahiz gaztelania  erraz ikasteko modurik onena da umeak euskarazko ereduetan matrikulatzea.

Zer ez egin

1.   Euskaraz umearekin bakarrik egin

Umeak ikusten badu euskara bakarrik haurrentzat dela, koskortzen denean berdin egingo du berak.

2.   “Lasai, eskolan ikasiko duzu”

Euskara transmititzearen ardura ezin zaio bakarrik eskolari bakarrik egotzi.Etxetik bertatik hasten da onena.

Zelan hobetu

1.    Gurasoak

Bikotekide biak euskaldunak izanda , zuen arteko hizkuntza harremana euskaraz izatea arruntena izango litzateke. Hala ez bada, saiatu zaitezte ohitura hori aldatzen; umeak eskertuko dizue etorkisunean

ZUETAKO BATEK EUSKARAZ BADAKI

Zer egin

1.  Euskaraz berba egin.

Gurasoak zarete seme-alaben hizkuntza eredua. Beraz oso garrantzitsua da familian euskaraz hitz egitea hurrengo arrazoiengatik:

o   Euskara bertako hizkuntza delako

o   Hizkuntza jasotzeko modurik naturalen, errazen eta eraginkorrena delako

o   Euskara aberatsa ziurtatzeko funtsezkoa delako

2.  Euskara eskaini eta eskatu

Umea saintzeko beste norbaiten laguntza behar baduzue (esaterako haur-zaintzaileena), ziurtatu euskeraz egiten dutela haurrarekin.Haurtzaindegira edo eskolara eramateko asmoa baduzue,eska ezazue euskarazko tratua. Euskolaz kanpoko ekintza batean umearen izena ematera zoaztenean, eskatu jarduera hori eskaraz izan dadila.

3.  Euskaraz matrikulatu

Bidali zuen seme-alabak euskarazko ereduetara. Euskera nahiz gaztelania  erraz ikasteko modurik onena da umeak euskarazko ereduetan matrikulatzea.

Zer ez egin

1.  Euskaraz umearekin bakarrik egin

Umeak ikusten badu euskara bakarrik haurrentzat dela, koskortzen denean berdin egingo du berak.

2.  “Lasai, eskolan ikasiko duzu”

Euskara transmititzearen ardura ezin zaio bakarrik eskolari bakarrik egotzi.Etxetik bertatik hasten da onena.

Zelan hobetu

1.  Eskaraz egin

Oso garrantzutsua da, funtsezkoa, euakaraz dakien bikotekideak haurrari euskaraz hitz egitea

2.  Bideoak, kantuak, ipuinak…

Erabili bitarteko osagaiak (Bideoak, abestiak, ipuinak, jolasak…) umeak euskaraz hitz egiteko ohitura har dezan  eta motibatu umearen ahalegina

3.  Euskara hobetu

Hasieran, ahozkoa da umearen harremana. Gero, apurka-apurka,idatzizkoa ere izango da (etxeko lanak…) Oso lagungarria izango da umearentzat  nahiz zuretzat, zu alfabetaturik egotea, horretarako udalerrian dituzuen euskaltegietara joan zaitezke.

EUSKARA ZUENTZAT EZEZAGUNA BADA

Zer egin

1.  Euskaraz berba egin.

Gurasoak zarete seme-alaben hizkuntza eredua. Beraz oso garrantzitsua da familian euskaraz hitz egitea hurrengo arrazoiengatik:

o   Euskara bertako hizkuntza delako

o   Hizkuntza jasotzeko modurik naturalen, errazen eta eraginkorrena delako

o   Euskara aberatsa ziurtatzeko funtsezkoa delako

2.  Euskara eskaini eta eskatu

Umea saintzeko beste norbaiten laguntza behar baduzue (esaterako haur-zaintzaileena), ziurtatu euskeraz egiten dutela haurrarekin.Haurtzaindegira edo eskolara eramateko asmoa baduzue,eska ezazue euskarazko tratua. Euskolaz kanpoko ekintza batean umearen izena ematera zoaztenean, eskatu jarduera hori eskaraz izan dadila.

3.  Euskaraz matrikulatu

Bidali zuen seme-alabak euskarazko ereduetara. Euskera nahiz gaztelania  erraz ikasteko modurik onena da umeak euskarazko ereduetan matrikulatzea.

Zer ez egin

1.   Ezaxola

Ezin dezakegu ezaxola portaera bat hartu bere ikasketen eta hizkuntzaren eikasketaren inguruan. Kontrakoa, interesa erakutzi behar da

2.   “Berdin da, eskolan ikasiko du”

Eskolak euskararen ikasketan oso papera garrantzitsua du, baian ikaste prozesu hori normala izateko euskara ere eskolaz kanpoko  ariketetan landu behar dira.

Nola hobetu

1.   Bideoak, abestiak, ipuinak…

Garrantzitsua da euskararen ikaskuntza eta erabilera piztea eta prozesuan laguntzea eta animatzea. Horretarako bideoak, abestiak eta ipuinak erabilgarriak izan daitezke.

2.   Ikasteko denbora

Ez da EGA maia lortu behar zuen seme-alabekin euskaraz komunikatzeko. Edozein euskaltegira joanez gero haurrekin komunikatzeko, ipuinak kontatzeko eta geroago etxeko lanetan laguntzeko maila egokia lortu dezakezue

ABESTIAK

Dakigunez, haur hezkuntzan musikari garrantzi berezia ematen zaio. 

Alde batetik hizkuntza ikasteko baliagarriak izan daitezke, erritmoak markatzeko, eta bereziki denbora ikasteko edo kontrolatzeko metodo egokia izan ahal delako.

Abestiaren erritmoa adibidez, txaloen bidez markatuz,  ez da bakarrik erritmoa markatuko, baizik eta txaloen arteko denbora.

Hauek dira Haur hezkuntzan gehien erabiltzen diren abestiak, klasikoenak:

Pintto Pintto gure zakurra da ta, 

Pintto Pintto bere izena du. 

Txuri-beltza da ta 

ez du koska egiten. 

Begi bat ixten du 

jolastu nahi badu. 

Pintto Pintto... 

Belarriak luze 

isatsa jostakin. 

Kalera irteteko              

beti presarekin. 

Pintto Pintto... 

Txuri-beltza da ta 

ez du koska egiten. 

Begi bat ixten du 

jolastu nahi badu. 

Pintto Pintto...

Jon Braun indio txiki bat zen.

Jon Braun indio txiki bat zen.

Jon Braun indio txiki bat zen.

Indio txiki bat zen Jon Braun.

Txiki bat, txiki bi, hiru indio txiki,

Lau txiki, bost txiki, sei indio txiki,

Zazpi txiki, zortzi txiki, bederatzi indio txiki,

Hamar indio txiki Jon Braun.

Ran rober ran 

po, po, po, po, po, po, po po 

Ran rober ran, 

po, po, po, po, po, po.

Uztaiak gora gora lurretik zerura 

jira alde batera eta gero bestera 

ta behera behera behera 

ta behera behera bai 

uztai barruan preso 

gelditu naiz orain.

Txiki, txiki, txikia

ikusten naiz kalean.

Handitzen handitzen,

hasi naiz handitzen

txikia izanik

asko maite zaitut nik.

Bi begi ikusteko,

bi belarri entzuteko.

Handitzen, handitzen...

Sudurra usaintzeko,

ahoa dastatzeko.

Handitzen, handitzen...

Eskuak ukitzeko,

bi oinak ibiltzeko

Handitzen, handitzen

Burua pentsatzeko,

bihotza maitatzeko.

Handitzen, handitzen

Sorgina pirulina erratza gainean,

ipurdia zikina, kapela buruan.

Sorgina sorgina ipurdia zikina, 

tentela zara zu? 

Ezetz harrapatu

INGELERA

Dakigunez ingelera gaur egungo hizkuntzarik globalena da, mundu osoan zehar hitz egiten da eta hau umeei txikitatik irakastearen garrantzia ikusita proposamen bat egingo dizuet.

"Magic English"

Etxean bertan ingelera ikasteko bideoak dira.Hauek 4 eta 8 urte arteko umeentzat pentsatuta daude. 26 bideo eta 7 liburutxo agertzen zaizkigu hemen , honen bidez koloreak, zenbakiak eta horrelako zenbait oinarrizko gauza ikasi ahal izango dituzte haurrak etxean bertan. Eta klasera joaten direnean oinarrizko ezagutza batzuk izango dituzte haien ezagutza berriak aurre ezagutzen gainean eraiki ahal izateko.

Horretaz gain ere ingelerarekin arazoak dituzten haurrentzako errefortzu moduan erabili daitezke, etxean birpasatzeko eta modu dibertigarri batean ikasteko. Gainera, Disney pertsonaiak erabiltzean haurren interesa piztuko da, ezagutzen dituzten pertsonaiak direlako eta hauek "irakasle" papera hartzen dutelako.

Hemen bideo hauen adibide bat utziko dizuet:

IPUINAK

Dakigun moduan, ipuinen kontaerak haurren sormena piztu egiten du, eta hauek kontatzea oso ona da haien garapenerako,haientzat baliagarriak izan daitezkeen baloreak barneratzeko.

NOLA KONTATU IPUINA ERA ERAKARGARRI BATEZ.

• Ipuinak kontatzeko erritualak sortzea oso garrantzitsua da. Horrela, egoera eta leku jakin batean dagoenean umeak ipuin bat entzuteko prestatu behar duela jakingo du marka erreferentzialei esker. Egoera erritualizatuok umeari segurtasuna emango diote, honek ipuina ondo hasi eta hobeto amaitzea ahalbidetuko duelarik.

Adibidez. txinparta 12 aldiz jotzeko eskatu ume bati, 12ra arte zenbatuz, eta "hamabiak dira, orain ipuina kontatuko dugu" esanez.

• Komunikazioaren zirkulu biribila mantendu. (umeak borobil bat eginez jesarrita, adibidez).
• Ipuina kontatzerakoan bizia dela erakutsi behar diogu, liburua ere bizia dela. 1000 hots gordetzen dituela non umeek inurriek bezala korritzen duten alde batera eta bestera, lurralde fantastikoetan barrena. Konbentzimendu osoz kontatuz entzuten ari direnekin ere inplikatuz.

• Doinurik eta libururik egokienak aukeratuz.

-Estilorik zuzenena erabiliz.
-Ipuinaren egoera animiko bakoitza ondo nabarmenduz, adi adi segi dezaten ipuinaren trama, forma bariatuak eskeiniz, espanturik gabe, eroso sentiaraziz.
-Keinuz, imitazioz baliaturik. Onomatopeiak, elipsiak, errepikapenak, objetuak, kartak, agerikoak zein izkutukoak, zaldunak, erregeak, kopak errinozeronteak, etab. Txontxongiloak. Ipuinaren bukaera azken mugetaraino antolatuz.

• Ipuinean objetuak, eta umea bera ere, integratzea oso garrantzitsua da. Horrela, gure hitza umea buru-irudiak sortzera bultzatuz osatuko dugu, ulermena erraztu egingo delarik. Adib: gitarra poltsa zahar bat, balea izan daiteke eta kremailera irekiz ahoa lortuko dugu.
• Ipuinen erritmo narratiboak garrantzi handia dute. Baita ahots aldaketak ere.
• Onomatopeiak egiteak ere oso garrantzitsua da, ulermena era erraz eta grafikoago batean gerta dadin. Adib. KLIN KLAN KLIN KLAN Eskailerak igo nituen.
• Ipuina kontatzeko alde bietan marrazkiak dituen ipuina erabiliz gero, alde bateko estali.

• Unerik liluragarrienak, hitzak, keinuek eta begiradak, narratzailearen begirada, erritmo bera markatzen dutenean sortzen dira (errepikapena). Adibidez. Hiru txerrikumeen ipuinean berdinak diren dialogoak keinu, tonu eta abar berdinak erabiliz:
  TOK TOK. Txerrikume! Zabaldu atea!
  Ez eta ez! Zabaltzen badut jan egingo nauzu!
  Ah! Bai? Ba orduan putz egin eta etxea behera botako dut! PFFFF

• Eskuekin ipuinaren erritmoa markatzen da. Adibidez. Ipuin baten NIK HARI- (eman nion) eta HARK NIRI- (eman zidan) bezalako segida bat egitean, eskua ireki eta itxiz aurrera eta atzera eramango dugu.
• Enfatizatzen, ipuinaren egoera ezberdin bakoitza markatzen jakin behar da. Beti barneko denbora zirkularra errespetatuz, onomatopeia espresiboak erabiliz, ipuinaren hasieratik bukaeraraino. Gure presentzia osoa, gorputzaren presentzia osoa, mantenduz. une bakoitza dastatuz, umeek txupatxuz bat dastatzen duten bezala.

• Ipuina irakasteko tresna moduan oso baliotsua da. umeak, alde batetik, entzuten eta arreta mantentzen ikasiko du eta, bestetik, ipuinaren bidez hizkuntza formak eta hainbat gauza irakats daitezke ipuina erabiliz.

• Dramatizatu egin dezakegu pertsonaien egoera animikoa hobeto agertu dadin (ahotsa, keinua...) eta isilunea erabili daiteke erritmoa azkartu eta moteldu dadin.

Badakigu zenbait ipuin klasiko ditugula, adibidez hiru txerritxoak, errauzkine edo loti ederra. Baina IKT-ak sartzea interesagarria izango zela pentsatu dut eta horregatik gaurko sarreran proposamen berri bat ekarri dut.

Alde batetik audio ipuinak gomendatzen ditut, bereziki etxean ipintzeko. Hau baliagarria izan daiteke, adibidez, haurra oheratzera doanean. Ipuina ipini ahal diogu lo geratu arte.

Hemen utziko dizuet link interesgarri bat, non horrelako ipuina eskuratu ahal izango dituzue:

http://www.etxegiroan.com/gazteak_euskara.php

haurrentzako ipuina egoteaz gain beste adineko pertsonentzat ere badaude.

Horretaz gain beste proposamen bat ere badut. Bideo-ipuinak.

Hauetan adioa entzuteaz gaien beste baliabide batzuk agertzen dira: musika, argazkiak...

honen bidez haurrak istorioan sartuagoak sentituko direlako.

Azkenik hemen adibide bezala link batzuk ere utziko ditut.

http://gelapdi.blogspot.com.es/2012/03/blog-post.html
http://gela-proa.blogspot.com.es/2012/03/ipuinak-bideoan.html

FAMILIAN EGITEKO ARIKETAK

Guztiok dakigun bezala, gurasoa izatea ez da erraza. Etxean haurrak ditugunean hauen ikasketetan lagundu  nahi ditugu , baina askotan ez dakigu zer nolako ariketekin haien ikasketen garapena sustatu.

Orrialde honetan zenbait jolas proposatuko ditugu etxean egiteko.

Edozein jolas baliagarria izan daiteke gaitasunen bat landuz gero.

Adibideak hurrengoak dira:

1.Postal bat egitea:

 Honen bidez, haurra bere sentimenduen adierazpena landuko du. Lagun batentzat, familiakoentzat edo maite duen edozein pertsonarentzat izan daiteke. Bertan  haurra nahi duen marrazkia egin dezake koloreak eta formak landu. Bukatzean, nahi izanez gero, familiako pertsona baten laguntzaz nahi duen mezua idatzi dezake, bere sentimenduak adieraziz.

Gainera, hau egitea oso ekonomikoa da, kartulina bat eta margoak besterik ez direlako behar.

2. Ipuin bat idatzi:

Familiako guztien artean egin daiteke. Batek istorio bat hasiko du, berdin da zein den gaia, eta gero familiako kide bakoitzak istorioarekin aurrera jarraituko du, haurren laguntzaz. Bitartean, nagusi batek istorioa idazten joango da amaiera eman arte. Hau oso emaitza interesgarriak izan ditzake, haurren sormena lantzen du eta bide batez istorio interesgarri bat lortuko dugu

3. Zer animalia da pentsatzen ari naizena?

Haurra animaliaren batean pentsatzen hasiko da eta familiakoak honi buruzko galderak egin beharko dizkiote (ilea duen, lau hanka dituen...), haurra baietz edo ezetz esaten joan beharko da norbait zein animalia den asmatu arte. Gero, familiako batek haurraren  papera hartuko du eta haurra izango da galderak egingo dituena.

Honen bidez, haurra animalien ezaugarriak landuko ditu